Περί “τσιτάτων”..

Πρώτα από όλα διαφωνώ στη χρήση ελληνοποιημένων ξένων λέξεων στην ελληνική γλώσσα, γραπτή ή προφορική, ιδίως όταν υπάρχουν τόσο ωραίες ελληνικές λέξεις όπως “απόφθεγμα” (και πί και φί και θήτα και γάμα και μί, μαζί), παραπομπή, απόσπασμα, μνεία, ρητό, γνωμικό, κλπ. Η χρήση τέτοιων λέξεων κατ’ εμέ είναι εξεζητημένη, θέλοντας να αποσπάσει τον θαυμασμό επί του σημείου και όχι επί της ουσίας.

Τα αποφθέγματα λοιπόν, είναι οι άκρες του νήματος που εφόσον σου κεντρίσουν το ενδιαφέρον, σε οδηγουν στην μελέτη των γραπτών του εκάστοτε ανθρώπου ο οποίος τα είπε. Πολλές φορές βέβαια, ένα απόφθεγμα δεν είναι χαρακτηριστικό του έργου κάποιου, απλά η απομόνωση του από το κείμενο είναι ικανή να προκαλέσει τον θαυμασμό.
Τα αποφθέγματα δεν τα απομόνωσαν ποτέ οι ίδιοι οι συγγραφείς. Ούτε ο Νίτσε ούτε ο Βολταίρος, ούτε κανένας άλλος δεν εξέδωσε βιβλίο με “Τα ρητά μου – Φρ. Νίτσε”. Πάντα κάποιοι άλλοι το φρόντιζαν. Επίσης, μπορεί να είναι έξυπνα ή περιεκτικά σε ιδέες, αλλά παραμένουν “one-liners”, δείγμα της φάστ-φούντ αμερικάνικης φιλοσοφίας.

Για παράδειγμα, ο Mark Twain, 1835-1910, Αμερικανός συγγραφέας έχει πει:
Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που τρώει χωρίς να πεινάει, πίνει χωρίς να διψάει και μιλάει χωρίς να έχει τίποτα να πει.
Με την πρώτη ανάγνωση βγάζουμε το συμπέρασμα πως είναι ένας εγκρατής άνθρωπος και στις συνήθειες και στο λόγο και αν ανήκουμε σε κανένα κατηχητικό τρέχουμε να τον πάρουμε από την δανειστική βιβλιοθήκη της Φιλοπτώχου της Ενορίας μας.
Διαβάζοντας το έργο του Twain όμως, θα δούμε ότι περιγράφει μέσω των ηρώων του ανέμελους χαρακτήρες, δείγματα της παιδικής αλητείας, παιδιά που κάνουν ότι γουστάρουν, όποτε γουστάρουν, μελλοντικούς Τζάκ Κέρουακ “στο δρόμο”.
Τι δουλειά έχει ο Τόμ Σώγιερ και ο Χάκ Φίνν με τον εγκρατή κύριο που διαβάζουμε στο famousquotes.com; Απολύτως καμμιά.

Επίσης, η χρήση των αποφθεγμάτων στα social media (facebook, twitter, κλπ) με διάφορα προσχήματα, όπως “δείχνω την ψυχολογική μου κατάσταση” ή “το μοιράζομαι με τους φίλους μου” πολλές φορές δείχνει μια επιφανειακή γνώση και γιατί όχι μια τάση εντυπωσιασμού και αυτοπροβολής..

Γιαυτό λοιπόν, τσιτάτο ή γνώση; Εμείς αποφασίζουμε…